De gedenksteen in de tuin van het Honig Breethuis in Zaandijk.
Detail gedenksteen.
De Bartelsluis omstreeks 1910.
De Bartelsluis is bij veel inwoners van Wormer bekend. Deze sluis raakte de afgelopen decennia behoorlijk in verval. Het Historisch Genootschap vangt geluiden op dat er ideeën zijn om de sluis weer in de originele staat te restaureren. Een initiatief dat wij als Genootschap graag ondersteunen; wij hopen van harte dat deze ideeën gerealiseerd kunnen worden.
Steen des aanstoots
Op pagina 94 en 95 in het boek Uit de geschiedenis van Wormer van C. Mol lezen we dat ‘de vervanging van de houten sluis door een stenen in 1734 een onverkwikkelijke zaak werd, met als slot een in de sluis gemetselde “steen des aanstoots”, als symbool van de eigendunk en eerzucht van de toenmalige burgemeester Simon Appel.’
Het conflict ging over het peil van de sluisdrempel waarover onder de regenten een hevig verschil van mening bestond en waarbij de burgemeester zijn zin doordreef. Bij de opening van de vernieuwde sluis onthulde zijn zoon Cornelis een gedenksteen met een gedicht van de hand van de burgervader zelf:
‘De sluys spreekt, 29 juni 1734.
Voorsigtig Burgerheer, die onvermoeyt het heyl
Des onderdaans bewerkt en pleyt voor Wormers voordeel,
Dank zij uw wys beleyt, wy door uw versiend oordeel,
Mijn Drempel Ses voet leyt beneden Zomerpeyl.
Uw lof Heer APPEL duurt noch langer dan mijn jaeren,
Uw Zoonen, JACOB, Heer der Ambachtsheerlykheyt,
En uw CORNELIS, die mijn grondsteen heeft geleyt,
Die zullen, lukt myn hoop, uw glorie evenaren.’
Het rijm wekte destijds nogal wat hoon in ons dorp; er verschenen allerlei spotverzen waarvan het onderstaande de gevoelens van de tegenpartij het best weergaf.
‘Twistzieke Burgerheer, die onvermoeyt ’t onheil
Des onderdaans bewerkt, verpleyt gants Wormers voordeel,
Vervloekt is ’t valsch besluyt, wyl door uw averegtsoordeel
Mijn drempel ses voet leyd beneden somerpeyl.
Uw lof Heer Appel stinkt, noch langer dan myn jaeren.
Uw Jacob vol van waan, door Ambachtsheerlykheyt,
Cornelis die door uw verkeerde gronden leyt,
Die zullen vrees ik noch uw gekheyd evenearen.’
Restauratieplan
De bewuste steen is op enig moment uit de sluis verwijderd en ligt al jaren in de binnentuin van het Honig Breethuis in Zaandijk. Daar is de steen behoorlijk in verval geraakt en in stukken gebroken.
Wij hebben het plan opgevat deze gedenksteen in de oude staat te laten restaureren. Na deze restauratie kan de steen tentoongesteld worden in of bij de Beschuitstoren. En eventueel later weer in de sluis worden teruggeplaatst als de Bartelsluis gerestaureerd is.
Wij zijn van mening dat we met de restauratie van deze steen en het daarbij behorende verhaal van een zelfingenomen burgemeester wederom een belangrijk stuk van de historie van Wormer voor ons nageslacht kunnen behouden.
Financiële bijdrage
De kosten van deze restauratie worden op rond de € 5000,- geschat en omdat wij hiervoor niet over de financiële middelen beschikken, zijn we op zoek naar externe financiering.
Inmiddels hebben twee fondsen een groot bedrag toegezegd. Voor het resterende bedrag willen wij graag een beroep doen op onze leden.
Indien u de restauratie van de gedenksteen wilt steunen, vragen wij u een bedrag over te maken op de rekening van het Historisch Genootschap Wormer:
IBAN NL43 RABO 0114 5401 79 o.v.v. ‘Bijdrage gedenksteen Bartelsluis’.
Uw bijdrage stellen wij zeer op prijs.
